Απόσπασμα από
ομιλία του π. Αθανασίου Μυτιληναίου 6-02-1978
"ΣΚΕΨΟΥ ΤΟ ΣΠΛΑΧΝΟ ΣΟΥ" Ερμηνεία στον
138ο Ψαλμό
Ψαλμός 138, στιχ. 13-16
13 ὅτι σὺ ἐκτήσω
τοὺς νεφρούς μου, Κύριε, ἀντελάβου μου ἐκ γαστρὸς μητρός μου.
14 ἐξομολογήσομαί σοι, ὅτι φοβερῶς ἐθαυμαστώθης· θαυμάσια τὰ ἔργα σου, καὶ ἡ
ψυχή μου γινώσκει σφόδρα.
15 οὐκ ἐκρύβη τὸ ὀστοῦν μου ἀπὸ σοῦ, ὃ ἐποίησας ἐν κρυφῇ, καὶ ἡ ὑπόστασίς μου
ἐν τοῖς κατωτάτοις τῆς γῆς·
16 τὸ ἀκατέργαστόν μου εἶδον οἱ ὀφθαλμοί σου, καὶ ἐπὶ τὸ βιβλίον σου πάντες
γραφήσονται· ἡμέρας πλασθήσονται καὶ οὐθεὶς ἐν αὐτοῖς.
Σύντομη Ερμηνεία (Απόδοση στην κοινή νεοελληνική Παν. Ν. Τρεμπέλα)
13 Διότι εσύ, Κύριε, δημιούργησες και γνωρίζεις ως κτήμα σου τα νεφρά μου· γνωρίζεις δηλαδή όλο τον εσωτερικό μου κόσμο, τις επιθυμίες και τα συναισθήματά μου. Εσύ με ανέλαβες κάτω από την προστασία σου από τότε που ήμουν ακόμη στην κοιλιά της μητέρας μου.
14 Θα σε δοξολογώ και θα σε ευχαριστώ, διότι φάνηκες τόσο θαυμαστός σε εμένα, μέχρι το σημείο να μου προκαλείς κατάπληξη και φόβο. Πόσο αξιοθαύμαστα είναι τα έργα σου! Και η ψυχή μου το γνωρίζει αυτό πάρα πολύ καλά από τη δική της πείρα.
15 Δεν έμεινε κρυφός και άγνωστος σε σένα ακόμη και ο σκελετός των οστών μου, όταν άρχισε να διαμορφώνεται στην κοιλιά της μητέρας μου· διότι εσύ τον έπλασες αφανώς, μακριά από κάθε ανθρώπινο μάτι. Ούτε υπήρξε αφανής σε σένα η αρχική μου υπόσταση, όταν διαμορφωνόταν μέσα στο σκοτάδι της μητρικής κοιλιάς σαν να 'ταν κρυμμένη στα πιο βαθιά κι απόκρυφα μέρη της γης.
16 Το αδιαμόρφωτο και άπλαστο έμβρυο στην κοιλιά της μητέρας μου το είδαν τα μάτια σου, και συ προγνώρισες με κάθε λεπτομέρεια πως θα εξελισσόμουν από την ασχημάτιστη εκείνη κατάστασή μου. Στο βιβλίο σου είναι όλοι γραμμένοι πριν ακόμη γεννηθούν. Μέρα με τη μέρα θα διαπλαστούν ως έμβρυα και θα μεγαλώσουν βαθμιαία, όταν βγουν στο φως της ζωής. Κανείς από αυτούς δεν σου είναι άγνωστος, αλλά εσύ τους γνωρίζεις όλους πλήρως, προτού ακόμη έλθουν στη ζωή.
Απομαγνητοφώνηση
«ὅτι σὺ ἐκτήσω τοὺς νεφρούς μου, Κύριε, ἀντελάβου μου ἐκ γαστρὸς μητρός μου.»
(Ψάλμ. 138, 13)
Και λέγει, «σὺ ἐκτήσω τοὺς νεφρούς μου, Κύριε» τι είναι οι νεφροί; εκτίσω θα πει είναι ιδιοκτησία σου, έχεις αποκτήσει, είναι δικοί σου. Προσέξτε, οι νεφροί κατά την εβραϊκή ψυχολογία, είναι η έδρα των επιθυμιών και των συναισθημάτων. Συνεπώς, Εσύ αφού κρατάς στα χέρια Σου, είναι ιδιοκτησία Σου οι νεφροί, σημαίνει αυτό, ότι... εδώ ο Θεός κατέχει όλα εκείνα τα οποία επικρατούν μέσα μου και που οι άνθρωποι εύκολα ή καθόλου δεν μπορούν να δουν. «ἀντελάβου μου ἐκ γαστρὸς μητρός μου» με έχεις αναλάβει και με έχεις καταλάβει και με γνωρίζεις ακόμη πριν δω το φως της ημέρας, εκεί μέσα, στην κοιλιά της μητέρας μου.
«ἐξομολογήσομαί σοι, ὅτι φοβερῶς ἐθαυμαστώθης· θαυμάσια τὰ ἔργα σου, καὶ ἡ ψυχή μου γινώσκει σφόδρα.»
(Ψάλμ. 138, 14)
«ἐξομολογήσομαί σοι, ὅτι φοβερῶς ἐθαυμαστώθης·» προηγουμένως είχε πει τον εξής στίχο «ἐθαυμαστώθη ἡ γνῶσίς σου ἐξ ἐμοῦ·» (Ψάλμ. 138, 6) με αφήνει κατάπληκτο και ενεόν η γνώση που έχεις για εμένα. Τώρα θα πει, στο στίχο 14, σε δοξολογώ γιατί «φοβερῶς ἐθαυμαστώθης» δηλαδή κατά έναν τρόπο ασύλληπτο, φοβερά ασύλληπτο, με αφήνεις κατάπληκτο για εκείνα τα οποία γνωρίζεις. «θαυμάσια τὰ ἔργα σου, καὶ ἡ ψυχή μου γινώσκει σφόδρα» τα έργα τα οποία μετέρχεσαι είναι θαυμάσια καταπληκτικά και η ψυχή μου τα γνωρίζει αυτά πολύ, -ότι μπορεί να γνωρίζει η ψυχή μου- για να φτάσει να καταλαβαίνει και να λέγει ότι είσαι Θεέ μου καταπληκτικός! Ξέρετε, όταν κατ' επιστήμη μερικά πράγματα μπορούμε να δούμε, να γνωρίζουμε, αυτό λέμε, το λέμε, διαρκώς το λέμε, είναι μια θαυμάσια δοξολογία προς το Θεό. Θεέ μου είσαι καταπληκτικός! είσαι καταπληκτικός! είσαι καταπληκτικός! το λέμε διαρκώς, διαρκώς, διαρκώς, εμμένοντες ενεοί μπροστά σε κάτι. Κάτι το θαυμαστό, κάτι το ασύλληπτο, κάτι που η σοφία να είναι καταπληκτική. Μένουμε πραγματικά κατάπληκτοι. Συγνώμη, εκείνο το «αντελάβου», ας μου επιτραπεί να γυρίσω λίγο πίσω, στον στίχο 13, που λέει: «ότι συ εκτήσω τους νεφρούς μου, Κύριε, αντελάβου μου εκ γαστρός μητρός μου». Όμως το Εβραϊκό, αντί του «αντελάβου» των Εβδομήκοντα, έχει το «με έπλεξες» όπως ο καλαθοποιός, «με ύφανες μέσα στα σπλάχνα της μάνας μου». Ακούστε: με ύφανες, με έπλεξες! Είναι πάρα-πάρα πολύ ωραία εικόνα, ποιητικότατη, κατά μεταφοράν φυσικά. Φεύγοντας από το καλάθι του καλαθοποιού κι από τον αργαλειό της γυναίκας, μεταφέρεται στην δημιουργία του εμβρύου κατά έναν τρόπο υφαντικό. «Με έπλεξες, με ύφανες μέσα στα σπλάχνα της μάνας μου»!
«οὐκ ἐκρύβη τὸ ὀστοῦν μου ἀπὸ σοῦ, ὃ ἐποίησας ἐν κρυφῇ, καὶ ἡ ὑπόστασίς μου ἐν τοῖς κατωτάτοις τῆς γῆς·»
(Ψάλμ. 138, 15)
Γιατί γύρισα στον στίχο 13; Διότι ο στίχος 15 τώρα θα κατεβεί στο μυστήριο της κυήσεως, και θα πει: «οὐκ ἐκρύβη τὸ ὀστοῦν μου ἀπὸ σοῦ, ὃ ἐποίησας ἐν κρυφῇ»· δεν στάθηκε κρυφό από Σένα το κόκκαλό μου, η σπονδυλική μου στήλη, δηλαδή η κατασκευή μου, που αποτελεί το θεμέλιο της. Όπως θα ξέρετε, η σπονδυλική στήλη αποτελεί το θεμέλιο της σωματικής μας κατασκευής. Όπως βάζουμε κάποια αγκωνάρια μέσα στα θεμέλια, σίδερα, τσιμέντα και λοιπά, που δεν φαίνονται, αλλά επάνω τους στηρίζεται μετά η οικοδομή, έτσι στηρίζονται και όλα αυτά, οι σάρκες, τα πάντα, όλα, επάνω σε κάποια «θεμέλια». Για να κινώ τα χέρια μου, την γλώσσα μου, τα μάτια μου, όλα τα μέλη μου, σημαίνει ότι είναι από μέσα τα θεμέλια. Τα «θεμέλια» αυτά είναι τα κόκκαλα, είναι ο σκελετός. Αυτό είναι γνωστό.
Ωραία λοιπόν έκφραση αυτή, ότι το «ὀστοῦν μου», δηλαδή ο θεμέλιος της υπάρξεως μου -η σπονδυλική μου στήλη- δεν Σου είναι κρυφός -πότε;- όταν τον κατέθετες εκεί, στα σπλάχνα της μητέρας μου, για ν' αρχίσω την ύπαρξή μου· όπως και ένα σπίτι ξεκινάει καταθέτοντας τον θεμέλιο λίθο του.
Αυτό «τὸ ὀστοῦν», δηλαδή την σπονδυλική μου στήλη, «ἐποίησας ἐν κρυφῇ», την έφτιαξες «ἐν κρυφῇ», σημαίνει: πρώτον, κρυφά, και δεύτερον, σε τόπο κρυφό, σε τόπο αφανή.
Μόλις ξεκινάει η ζωή του εμβρύου μέσα στην κοιλιά της μητέρας, υπάρχει τίποτε το φανερό; φαίνεται τίποτε; τόσο ο τρόπος, όσο και ο τόπος, είναι «ἐν κρυφῇ». Και ο τόπος και ο τρόπος. Εισέρχεται το σπέρμα, συναντάει το ωάριο, και αρχίζει η σύλληψη. Άμα σύλληψις, άμα άνθρωπος. Κι εκεί, παρακαλώ, αρχίζει τη ζωή του το έμβρυο· εκεί λοιπόν, όπου κατατέθηκε ο θεμέλιος λίθος του. Η κατάθεση του θεμελίου λίθου γίνεται ευθύς μετά τη συνάντηση ωαρίου και σπερματοζωαρίου. Για την ακρίβεια, όχι ευθύς μετά, αλλά θα 'λεγα καλύτερα άμα· άμα τη συναντήση, ταυτόχρονα, ωαρίου-σπερματοζωαρίου. Καταπληκτικό! ««ἐν κρυφῇ»» και ο τρόπος και ο τόπος. Εκεί μέσα, λοιπόν, όταν ξεκίνησα εγώ την ύπαρξή μου, Εσύ με έβλεπες!
Αυτό και οι άγγελοι μπορεί να το δουν, διότι είναι υλική υπόσταση, και έχουν αυτή την δυνατότητα να βλέπουν την υλική φύση. Γι' αυτό, όταν «Άγγελος πρωτοστάτης επέμφθη ειπείν τη Θεοτόκω το χαίρε», δηλαδή ο αρχάγγελος Γαβριήλ επισκέφθηκε την Θεοτόκο και της ανάγγειλε ότι θα γεννήσει υιόν, και μόλις η Θεοτόκος είπε «γένοιτο μοι κατά το ρήμα σον» (Λουκ. 1, 38), τότε «συν τη ασωμάτω φωνή», ενώ δηλαδή ο ασώματος έλεγε με την ασώματη φωνή του το μήνυμα στην Θεοτόκο, «σωματούμενόν σε θεωρών, Κύριε, ίστατο και εξίστατο» (Ωρολόγιον, Ακάθιστος Ύμνος, α' οίκος), ενώ στεκόταν, εξεπλήττετο αντικρίζοντας τον Κύριο, βλέποντας έτσι να πραγματοποιείται στα σπλάχνα της Θεοτόκου αυτό το μήνυμα που μόλις της ανάγγειλε, δηλαδή να σωματοποιείται ο ασώματος Λόγος. Καταλάβατε;
«καὶ ἡ ὑπόστασίς
μου», η ύπαρξή μου, «ἐν τοῖς
κατωτάτοις τῆς γῆς» Εδώ παρομοιάζεται η κοιλία της
μητέρας με τα «κατώτατα της γης»· δηλαδή όπως όταν σκάβουμε τη γη και μπαίνουμε
σ' αυτή είναι πολύ σκοτεινή, έτσι και η κοιλία της μητέρας είναι σκοτεινή. Το
ίδιο ακριβώς γίνεται και με το σιτάρι, άμα το σπέρνουμε και πέφτει στα
«κατώτατα της γης». Βεβαίως, όταν λέμε «κατώτατα της γης», μην πηγαίνει το
μυαλό σας στο κέντρο της γης! Ε, λίγο πιο κάτω από την επιφάνεια· αυτό εννοεί
με το «κατώτατα»· έτσι; Όπως και ο τάφος, που βάζουμε τον άνθρωπο, είναι τα
«κατώτατα της γης» (Βλ. Ψαλμ. 62, 10). Λέμε ότι ο Χριστός κατέβηκε στα «κατώτατα
της γης» (Βλ. ειρμόν ς' ωδής του Κανόνος του Πάσχα). Δεν κατέβηκε στον πυρήνα
της γης! Μέσα στον τάφο κατέβηκε· αυτό εννοεί. Μέσα σ' εκείνο το σκοτάδι, κάτω
από την επιφάνεια του χώματος, βλέπουμε να αναπτύσσεται το σιτάρι, και όλα τ'
άλλα σπέρματα. Λοιπόν, έτσι κι εγώ κατέβηκα σαν σε άλλη γη, σκοτεινή, στα
σπλάχνα της μητέρας μου. Είναι ωραιότατο! Ωραιότατο!
Και συνεχίζει:
«τὸ ἀκατέργαστόν μου εἶδον οἱ ὀφθαλμοί σου, καὶ ἐπὶ τὸ βιβλίον σου πάντες γραφήσονται· ἡμέρας πλασθήσονται καὶ οὐθεὶς ἐν αὐτοῖς.»
(Ψαλμ. 138, 16)
«Τὸ ἀκατέργαστόν μου». Εδώ έχουμε μία ωραία έκφραση για το έμβρυο. Επειδή ο άνθρωπος ακόμη δεν έχει σχηματοποιηθεί σε τέλειο βαθμό, αποκαλεί το έμβρυο ακατέργαστη ύπαρξη, που τυχαίνει κατεργασίας. Τι ωραία έκφραση! ε;... «Τὸ ἀκατέργαστόν μου», δηλαδή την εμβρυώδη μου κατάσταση, «εἶδον οἱ ὀφθαλμοί σου», την έχουν δει τα μάτια Σου.
Και ο επόμενος στίχος: «καὶ ἐπὶ τὸ βιβλίον σου πάντες γραφήσονται».
Εδώ τώρα θέλω να προσέξετε. Ανοίξτε καλά τα αυτιά σας, και του σώματος και της ψυχής, και να το έχετε και επιχείρημα αυτό. Σας παρακαλώ όλοι προσέξτε εδώ. «Και στο βιβλίο Σου όλοι θα γραφούν». Ποιο «βιβλίο»; Των υπάρξεων! Στο μητρώο των υπάρξεων! Αυτό σημαίνει ότι το έμβρυο ήδη γράφεται στο μητρώο των υπάρξεων. Άρα το έμβρυο έχει ύπαρξη και είναι άνθρωπος!
Κάποιος από σας -δεν ξέρω αν πρέπει να πω τ' όνομα του· μερικοί το ξέρετε· αλλά ας μην το πω όμως- κάποιος από εσάς μου έφερε σ' ένα φιαλλίδιο ένα έμβρυο ενός μηνός, πλήρες, τόσο δα, σ' ένα μπουκαλάκι των πενήντα γραμμαρίων. Τόσο δα ήταν το έμβρυο, τόσο δα· πλήρης σχηματισμός χεριών, ποδιών, κεφαλιού! Τα χέρια με όλα τα δάκτυλα, θα έλεγα και τα νύχια ακόμα. Τα χεράκια τα είχε έτσι· σ' αυτό το στυλ. Τα πόδια, κι αυτά εκεί. Ήτανε αγόρι· φαίνονται και τα γεννητικά όργανα. Απ' ο,τι φαίνεται, στην προσπάθεια να μπει στο μπουκάλι, αποκεφαλίστηκε, και το κεφάλι ήτανε ριγμένο δίπλα, με δύο μαύρα στίγματα, τα μάτια. Πλήρης άνθρωπος!
Και ισχυρίζονται μετά οι γιατροί και πιστεύουν οι γυναίκες, και οι άνδρες, όταν κάνουν έκτρωση, ότι δεν είναι άνθρωπος, προβάλλοντας και την δικαιολογία: «Μα ήταν ενός μηνός, πάτερ. Πολύ μικρό· ενός μηνός»!....
Όχι ενός μηνός, αλλά ενός δευτερολέπτου μετά την σύλληψη, ευθύς μετά, εάν προκαλέσεις αποβολή, τεχνητή αποβολή εννοείται, έκτρωση μ' άλλα λόγια, τότε έκανες φόνο. Η έκτρωση είναι φόνος! Αυτό το έμβρυο μες στο μπουκαλάκι θα αναστηθεί κατά την ημέρα της Κρίσεως! Θα αναστηθεί! Είναι άνθρωπος! Κι εδώ σ' αυτόν τον Ψαλμό το βλέπουμε καθαρά· «όλοι, λέει, θα γραφούν στο βιβλίο Σου», και μιλάει για την εμβρυακή κατάσταση.
Αυτό είναι ένα θαυμάσιο χωρίο, που έρχεται να επικυρώσει και να αποδείξει ότι το έμβρυο είναι πλήρης άνθρωπος, και συνεπώς η έκτρωσή του είναι φόνος, και ότι το έμβρυο ήδη καταγράφηκε ως ανθρώπινη ύπαρξη στην μνήμη του Θεού, που σημαίνει ότι κι αυτό θα αναστηθεί. Είναι φοβερό!
Αγαπητοί μου, να σας φυλάξει ο Θεός μη τυχόν σκεφθείτε να κάνετε κάποια έκτρωση στη ζωή σας. Συνένοχοι φυσικά είναι και ο άνδρας και η γυναίκα. Συνένοχοι· μην το ξεχνάτε αυτό. Ακόμη, αν ποτέ έχετε κάνει έκτρωση, να μετανοήσετε· ή μάλλον όχι να μετανοήσετε και να κλάψετε και να εξομολογηθείτε, αλλά να μετανοείτε! Μέχρι που να πεθάνετε, πάντα να μετανοείτε! Πάντα να λέτε με αναστεναγμό: «Θεέ μου, συγχώρεσε με!». Ναι, μήπως ο Θεός δώσει έλεος!
Και κάτι άλλο ακόμη. Μην πείτε ποτέ με τον νου σας «Εγώ δεν θα κάνω ποτέ έκτρωση!». Μην το πείτε αυτό, διότι μπορεί η σύζυγός σας να βρεθεί σε μία τόσο δύσκολη περίπτωση, κι έτσι να βρεθείτε σε δίλημμα, όταν σας πει ο γιατρός «Ή σώζεις το παιδί σου ή τη γυναίκα σου». Κι εσείς τώρα τι θα αποφασίσετε; Θα προτιμήσετε τη γυναίκα σας να σωθεί ή το παιδί σας, το μελλοντικό παιδί; Και τότε μπορεί να αποφασισθεί μία έκτρωση. Μην πείτε λοιπόν ότι ποτέ δεν θα κάνετε έκτρωση, διότι θα είναι αλαζονεία· κι ο Θεός θα επιτρέψει να πάθει κανείς κακό εάν το σκεφθεί αυτό το πράγμα. Αλλά να λέτε: «Θεέ μου, "μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν". Εγώ ποτέ δεν θα επιθυμούσα τέτοιο αμάρτημα" φύλαξέ με όμως Εσύ να μην βρεθώ σε δύσκολη θέση, και να πραγματοποιηθεί ένα τέτοιο αμάρτημα!».
π. Αθανασίου ΜυτιληναίουΣΚΕΨΟΥ ΤΟ ΣΠΛΑΧΝΟ ΣΟΥ
Αποσπάσματα απομαγνωτοφωνημένων ομιλιών
Εκδόσεις "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ"